Een overzicht van belangrijke momenten uit de geschiedenis van Nederland, de vaderlandse geschiedenis. Van de oudheid tot de moderne tijd en van de Tachtigjarige Oorlog tot de Gouden Eeuw. Het overzicht wordt doorlopend uitgebreid, net zolang tot wij een soort online Museum van de Vaderlandse Geschiedenis zijn.
Vaderlandse geschiedenis
Direct naar:
PrehistorieOudheidMiddeleeuwenTachtigjarige OorlogGouden Eeuw18e eeuwModerne TijdEerste WereldoorlogTweede WereldoorlogKoude Oorlog
Nederland in de Prehistorie
Het gebied van het huidige Nederland wordt al duizenden jaren door mensen bewoond. De oudste teruggevonden sporen (van neanderthalers) zijn 250.000 tot 350.000 jaar oud. Bij opgravingen stuiten archeologen nog altijd op voorwerpen die getuigen van de aanwezigheid van vroege bewoners, zoals vuistbijlen, grafgiften, potten en sieraden.
Verhalen
- Waar begint de Nederlandse geschiedenis?
- Hunebedden in Nederland – Prehistorische grafkamers
- Bandkeramiek – Bandkeramische cultuur (ca.5500-4950 v.Chr.)
- Swifterbantcultuur (5100-3400 v.Chr.)
- De Trechterbekercultuur (ca.4900-2750 v.Chr.)
- Het Meisje van Yde – Een offer aan de goden?
- De Steen van Linne, de oudste tekening van Nederland
- Trijntje, het oudste skelet van Nederland
- Het Mannetje van Willemstad
- Het Paar van Weerdinge
- Wapens in de prehistorie
Nederland in de oudheid
De tijd van de Germanen, Bataven en Cannenefaten, de Vikingen, de komst van de Romeinen en de volksverhuizingen.
Rubriek: Romeinse Rijk en de Romeinen
Verhalen
- Julius Civilis en de Bataafse Opstand (70 na Chr.)
- Dorestad – Een eeuwenoud handelscentrum
- De Sint-Elisabethsvloed van 1421
- De Romeinse limes
- Invallen van de Vikingen (800-1000)
- Romeinse wegen in Nederland
- De mysterieuze dodecaëder
Nederland in de Middeleeuwen
Traditioneel wordt met de Middeleeuwen de periode tussen de val van het West-Romeinse Rijk in de vijfde eeuw en ontdekking van Amerika in (1492) bedoeld. De Middeleeuwen zelf worden onderverdeeld in de vroege, hoge en late middeleeuwen. De laatste berichten over de Middeleeuwen vind je altijd in deze rubriek.
Belangrijke personen
- Bonifatius
- Willibrord
- Geert Grote
- Jacob van Maerlant
- Jacob van Artevelde
- Koning Radbod
- Graaf Albrecht van Beieren
- Graaf Dirk III
- Graaf Willem V
- Graaf Floris V
- Gravin Margaretha van Beieren
- Priester Hendrik
- Bernlef
Andere personen
Verhalen
- Heilige Roomse Rijk (962-1806) – Samenvatting
- Slag bij Ane (1227)
- Slag bij Warns (1345)
- Dorestad – Een eeuwenoud handelscentrum
- Jan van Schaffelaar en zijn sprong van de toren
- In Den Haag daar woont een graaf
- De Grote Ontginning (1000-1300)
- Guldensporenslag (1302)
- Hofstelsel en leenstelsel: wat is het verschil?
- De Hanze (ca. 1350-1450) – Handelsverbond uit de Middeleeuwen
- Blijde Inkomst (3 januari 1356)
- Spiegel Historiael, 1325-1335
- Stichtse Landbrief (1375)
- De moord op Karel de Goede (1127)
- Sint Elisabethsvloed (1421)
- Nederland van 400-700: ‘Gouden Middeleeuwen’
- Mirakel van Amsterdam (1345)
- Zoen van Delft (1428)
- Tongzonden in de Middeleeuwen
- De Kinderkruistochten (1212)
- Begijnen, de dochters van Christus
- Stapelmarkt en stapelplaats
- Nederlandse eenwording onder Bourgondiërs
- Middeleeuwse postbodes: meer dan enkel briefdragers
- Getijdenboeken, middeleeuwse devotie ten top
Meer
- Slag bij Poitiers
- Tapijt van Bayeux
- Het Roelandslied
- Hoe christendom en islam de macht verdeelden
- Middeleeuwse misère: pest, invasies en hongersnoden
- ‘Naar Canossa gaan’
- ‘Middeleeuwse dictators’
- Middeleeuwse horror
- Zelfmoord in de middeleeuwen: een grote schande
Tachtigjarige Oorlog (1568-1648)
Tijdens deze oorlog kwamen de Nederlanden, onder leiding van Willem van Oranje, in opstand tegen het Spaanse Rijk onder koning Filips II. De oorlog leidde tot het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
Hoofdartikel: Samenvatting Tachtigjarige Oorlog
Belangrijke personen
- Willem van Oranje
- Filips II
- Maurits van Oranje
- Stadhouder Frederik Hendrik
- Hertog van Alva
- Margaretha van Parma
- Hertog van Parma (Alexander Farnese)
- Kardinaal Granvelle
- Hugo de Groot
- Cristóbal de Mondragón
- Piet Hein
- Franciscus Gomarus
- Jacobus Arminius
Boek:
Verhalen
- De Pragmatieke Sanctie (1549)
- Verbond der Edelen (1565)
- De Beeldenstorm (1566)
- Slag bij Heiligerlee (1568)
- Onthoofding van Egmont en Horne (1568)
- Leidens Ontzet (1574)
- Slag op de Zuiderzee (1573)
- Spaanse Furie (Antwerpen, 1576)
- Pacificatie van Gent (1576)
- De Unie van Atrecht (1579)
- De Unie van Utrecht (1579)
- Spaanse Armada en Slag bij Grevelingen (1588)
- Het Turfschip van Breda (1590)
- Slag bij Nieuwpoort (1600)
- Twaalfjarig Bestand (1609)
- Scherpe Resolutie (1617)
- Plakkaat van Verlatinghe
- Executie van Johan van Oldenbarnevelt
- Guido de Brès en de Geloofsbelijdenis
- Het Wilhelmus – Het verhaal van ons volkslied
- Synode van Dordrecht (1618-1619)
- Statenvertaling / Statenbijbel (1637)
- Het Eeuwig Edict (1667)
- Eerste Stadhouderloze Tijdperk (1650-1672)
- Het Wilhelmus
- De Spaanse Inquisitie
- Filips II en de strijd om de macht in Europa (longread)
- De Raad van Beroerten (De Bloedraad)
- Het Bloedbad van Naarden
- Alteratie van Amsterdam (26 mei 1578)
- De rekkelijken en de preciezen
- Vrede van Münster (1648)
Gouden Eeuw
De Gouden Eeuw duurde van 1588 tot 1702 en valt daarmee grotendeels samen met de zeventiende eeuw. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden maakte een periode van bloei door, in de handel, wetenschap en kunsten. In deze eeuw werd ook de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) opgericht. De laatste berichten over de Gouden Eeuw vind je altijd in deze rubriek.
Verhalen
- Zo groeide Amsterdam in de Gouden Eeuw
- Stadhouders in de Nederlanden
- Het ‘grote verhaal’ van de VOC
- Synode van Dordrecht
- Oranjezaal
- Gewone Hollanders in de Gouden Eeuw
- 1666: twee vergeten rampen bij Vlieland
- Tocht naar Chatham
- Verdrag van Breda (1667)
- Oostzeehandel: de moedernegotie van de Republiek
- Wiet en lange haren in de Gouden Eeuw
- Zeeslagen in de Gouden Eeuw
- Akte van Seclusie (1654)
- De Delftse donderslag (1654)
- De Nederlanden: Eenheid in verscheidenheid
- Windbelasting in de Gouden Eeuw
- Moord Johan de Witt einde Gouden Eeuw?
- Animatie: Groei Amsterdam in de Gouden Eeuw
- Bommen Berend en het Gronings Ontzet (1672)
- 1672 – Rampjaar voor de Nederlandse Republiek
Boek:
Kopstukken van de Gouden Eeuw
- Michiel de Ruyter
- Maarten Tromp
- Prins Maurits
- Frederik Hendrik
- Arminius & Gomarus
- Antoni van Leeuwenhoek
- Johan van Oldenbarnevelt
- Koning-stadhouder Willem III
- Joost van den Vondel
- Gebroeders de Witt
Leestip: De vier Engels-Nederlandse Oorlogen
Kunstenaars
18e eeuw
De achttiende eeuw was onder meer de eeuw waarin de onafhankelijkheid van de Republiek der Zeven Provinciën verloren ging. Nederland werd de Bataafse Republiek, een vazalstaat van Frankrijk. In de achttiende eeuw laaide ook de strijd tussen de patriotten en prinsgezinden op.
Verhalen
- De Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748)
- De Patriottentijd (1781-1787)
- Tweede Stadhouderloze Tijdperk (1702-1747)
- Lodewijk Napoleon (1778-1843) – Koning van Holland
Moderne tijd (19e – 20e eeuw)
De verlichting en industrialisatie kunnen beschouwd worden als de motoren achter de Moderne Tijd, die traditioneel begint rond 1800. De rol van religie werd in deze periode teruggedrongen (secularisatie) en er kwam meer ruimte voor de ratio. Snelle communicatiemiddelen deden hun intrede en processen van democratisering en individualisering kwamen op gang.
Belangrijke personen
Verhalen
- Industriële Revolutie
- Het cultuurstelsel in Nederlands-Indië (vanaf 1830)
- ‘De vergissing van Troelstra’ (12 november 1918)
- Palingoproer in de Jordaan (1886)
- Jordaanoproer van 1934 en andere onlusten
- Spanning tussen ‘elite’ en ‘het volk’ in de 19e eeuw
- De sociale kwestie (het arbeidersvraagstuk, 19e eeuw)
- Kinderwetje van Samuel van Houten
- Verzuiling en ontzuiling
- Afscheiding (1834) – Invloedrijke kerkscheuring
- Aprilbeweging (1853)
- Spoorwegstakingen van 1903
Eerste Wereldoorlog
Nederland was neutraal tijdens de Eerste Wereldoorlog, maar dat betekende uiteraard niet dat de oorlog onopgemerkt aan ons voorbij ging. Het bewaken van de neutraliteit was sowieso een klus op zich. Ook door de grote toestroom aan vluchtelingen merkten de Nederlanders dat even verderop een verschrikkelijke oorlog werd gevoerd. De laatste berichten over de Eerste Wereldoorlog vind je altijd in deze rubriek.
Belangrijke personen
Verhalen Nederland
- Koningin Wilhelmina en de Eerste Wereldoorlog
- Nederland en de neutraliteitspolitiek
- Rotterdam als ‘Spionnennest’ (1914-1918)
- Brabant tijdens de Eerste Wereldoorlog
- Het Nederlandse christendom en de Eerste Wereldoorlog
- Verdelgingsoorlog 1914-’18 begon bij Scheveningen
- Werkloosheid tijdens de Eerste Wereldoorlog
Andere verhalen
Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden de nazi’s het in Nederland voor het zeggen. En in Nederlands-Indië zaaiden de Japanners dood en verderf. De laatste berichten over de Tweede Wereldoorlog vind je altijd in deze rubriek.
Verhalen
- Bezetting van Nederland
- Jodenvervolging in Nederland
- Holocaust (wereldwijd)
- Mei 1940 – Dag voor dag
- Bombardement op Rotterdam
- De Jodenster
- De Hongerwinter (1944-45)
- Concentratiekampen in Nederland
- Dolle Dinsdag
- Slag om Arnhem
- Mein Kampf – Het boek van Adolf Hitler
- Nationaal-Socialistische Beweging (NSB)
- Nederlandse politie in de Tweede Wereldoorlog
- De Birma-spoorlijn
- Radio Oranje
- Nationaal-socialistische propaganda
- Hakenkruis
- Auschwitz
- Kamp Westerbork
- Nationaal Monument op de Dam
- De Waalsdorpervlakte
- Atoombom op Hiroshima en Nagasaki
Belangrijke personen:
- Anton Mussert
- Anne Frank
- Arthur Seyss-Inquart
- Koningin Wilhelmina
- Meinoud Rost van Tonningen
- Heinrich Boere
- Herbertus Bikker
- Marinus van der Lubbe
- Klaas-Carel Faber
- ‘Boy’ Ecury
- George Maduro
- Adolf Hitler
- Joseph Goebbels
- Jozef Stalin
- Hirohito
- Benito Mussolini
- Winston Churchill
Koude Oorlog (1945-1991)
Een periode van gewapende vrede tussen de communistische en de kapitalistische wereld in de tweede helft van de twintigste eeuw. De laatste berichten over de Koude Oorlog vind je altijd in deze rubriek.
Hoofdartikel: Samenvatting van de Koude Oorlog
Verhalen
- Hollanditis: verzet tegen kruisraketten
- Stalinlaan wordt Vrijheidslaan
- Amsterdam en het einde van de Koude Oorlog
Boek: